Суицидтің алдын алу: ата-аналарға арналған маңызды кеңестер

Қазіргі қоғамда балалар мен жасөспірімдер психологиялық қысымға жиі ұшырайды. Мектептегі жүктеме, әлеуметтік желідегі салыстырулар, отбасылық түсінбеушіліктер немесе құрбы-құрдастар арасындағы қиындықтар суицидтік ойлардың пайда болуына себеп болуы мүмкін. Сондықтан ата-аналар баланың ішкі күйін ерте байқап, қажетті қолдауды көрсетуі – суицидтің алдын алудың ең тиімді жолы.

Баланың мінез-құлқындағы кез келген кенет өзгеріс – ата-ана үшін маңызды белгі. Мысалы:

• тұйықталу, бұрын қызық болған істерге немқұрайдылық таныту;
• ұйқының бұзылуы немесе шамадан тыс шаршау;
• агрессия, ашуланшақтық, себепсіз жылау;

«Ешкімге керек емеспін», «Шаршадым», «Жоғалып кеткім келеді» сияқты тұспалды сөздер.

Мұндай белгілер баланың психологиялық қысымда екенін білдіреді және ол көмекке мұқтаж.

Сенімді қарым-қатынас – басты қорғаныс о тбасындағы жылы қарым-қатынас жасөспірімнің өзін қауіпсіз сезінуіне негіз болады.

Баламен күн сайын сөйлесуге уақыт бөлу.

Оның пікірін тыңдап, сезімдерін жоққа шығармай, қабылдау.

«Сен неге бұлай ойлайсың?» деп тергеудің орнына «Мен сені түсінгім келеді» деген көзқарас таныту.

Сенім болмаған ортада бала өз мәселесін айтуға қиналады, сондықтан эмоциялық қолдау – басты профилактика.

Сыннан бұрын – қолдау

Кей ата-ана баласының қателіктерін сынауды тәрбиенің бір бөлігі деп санайды. Бірақ қатты сын жасөспірімнің өзін-өзі бағалауына зиян тигізуі мүмкін.

Қателік үшін жазғырудың орнына оны түзету жолдарын бірге қарастыру.

Баланың күшті жақтарын атап, табысқа жеткен сәттерін мадақтау.

Жасөспірім өзін қабылдағанын сезінгенде күйзеліске қарсы тұру қабілеті күшейеді.

Әлеуметтік желіні бақылау – шектеу емес, қауіпсіздік

Интернетте қауіпті контенттің көптігі жасөспірімнің психикасына кері әсер етуі мүмкін.

Баланың интернеттегі белсенділігін бақылау, қауіпсіздік ережелерін түсіндіру.

Қауіпті топтар, агрессивті контент, кибербуллинг белгілеріне назар аудару.

Ата-ана бақылауы шектеу емес, баланың қауіпсіздігін қамтамасыз ету құралы болуы керек.

Мамандардың көмегін пайдалану – әлсіздік емес, даналық

Егер балада суицидтік ойлар байқалса немесе ұзақ уақыт бойы депрессиялық белгілер сақталса, дереу кәсіби көмекке жүгінген жөн.

Психолог, психотерапевт немесе мектеп мамандары жағдайды бағалап, тиімді қолдау шараларын ұсына алады.

Балаға маманға жүгінудің қалыпты әрі дұрыс әрекет екенін түсіндіру қажет.

Ата-аналарға арналған қысқа кеңестер

Баланың көңіл күйіне бейжай қарамаңыз.

«Бұл өтеді» деп өздігінен шешімін күтпеңіз.

Баланы ересек деп ойлап, оның сезімдерін елемей қоймаңыз.

Ашық, жылы, түсіністікке толы үй ортасын қалыптастырыңыз.

Мектеппен және баланың жақын ортасымен байланыста болыңыз.

Қорытындылай келе, суицидтің алдын алу – ата-ананың, мектептің және қоғамның ортақ жауапкершілігі. Ата-ананың мейірімі, қолдауы, көңіл бөлуі – баланың өміріндегі ең мықты қорғаныс. Бастысы – балаға «Сен жалғыз емессің, біз бармыз» деген сезімді ұғындыру.

Автор : Джумабаева Д. Х.