Ақтау тұрғыны жаралы құстарға қалай көмектесетіні туралы айтты

Ақтаулық Наталья Инасаридзе бірнеше жылдан бері құстарды емдеп, сауықтырумен айналысады. Ол бала кезінен ұядан түсіп қалған торғай балапандарын бағып-қағып, өскен соң қайта ұшырып жіберетін. Жасы өскен сайын бұл әуестік кейіпкерімідің хоббиіне айналды. Наталья осыған дейін қыран, бүркіт, сұңқар, жапалақ секілді құстарды бағып, қатарға қосты. Қазірдің өзінде ол 20-дан астам құсты сауықтыруға көмектескен, деп хабарлайды otpannews.kz.

Бала кезінен ветеринар болуды армандағанымен Ақтау тұрғынының арман орындалмады. Дегенмен Наталья оған жақын мамандық иесі атанды. Ол - фелинолог, яғни үй және жабайы мысықтарды өсіру, күтіп-баптау маманы. Сол жерде Наталья ветеринария негіздерін де үйренген. Алғаш құтқарған құсы – сұр қаршыға. Бұл – сұңқар тұқымдасына жататын шағын денелі жыртқыш құс. Мұндай құстар Ақтауда көпқабатты үйлердің шатырында жиі ұя салады. Кейде балапандары ұядан құлап кетіп, үлкендері әйнекке соғылып жатады. Ал қыста суықтан үсіп қалуы мүмкін.

«Оған рентген жасағанда сүйектері түгел сынудан аман болды. Құс қатты тоңып қалғандықтан бірнеше күн үйде жылытып, әл жинаған соң, өзі-ақ ұшып кетті. Бұл жайлы достарыма айттым. Содан бастап таныстарым жаралы құс тапса, бірден маған әкелетін болды. Кейде адамдар өздері бағып өсіргісі келеді. Мұндайда оларға ғаламтордан қарап үйренуді ұсынамын. Көбі балапандарды сиыр, тауық етімен тамақтандырмақ болады, бірақ ол құсқа зиян екенін көбі білмейді. Менде әрқашан арнайы мұздатылған қоспалар, жемдік тышқандар, бөденелер, балапандар сақталады», – дейді Наталья Инасаридзе.

Ол құстарды тамақтандыру, күту, емдеу бойынша шетелдегі құс реабилитациялық орталықтарының мамандарымен, орнитологтармен, еріктілермен үнемі кеңесіп отырады. Өз пәтерінде уақытша құс ұстауға арналған шағын орын жасаған. Оның ішінде құс қонақтауға арналған тұғыр ағаш, байлайтын жіптер орнатып қойған. Осы уақытқа дейін мұнда 20-дан астам құс емделді. Өкінішке қарай, ауыр жарақат алған екі құсты құтқару мүмкін болмапты.

«Бір құстың қанатының астында жазылмайтын ауыр жара болды. Ақтауда газдық наркоз жоқ, ал кәдімгі наркозды құстар көтере алмайды. Ветеринар-хирургпен бірге жергілікті анестезия жасауға тырыстық, бірақ құс ауырсынуды көтере алмай өлім қалды. Екінші жағдайда – құс жазылмаған сынықпен келді. Соның салдарынан оның қанаты жансызданып кеткен. Ампутация жасауға тырысқанымызбен үлгермедік. Содан бері қатты жараланған құстарды бірден ұйықтатуға апарамын», - деді ол. 

Сауыққан құстарды Наталья далаға, не ұясына жақын жерге қайта ұшырады. Жақында оған дала қыраны жеткізілді. Ол бір айға жуық кен орнында өмір сүрген, жұмысшылар тамақтандырып жүріп, кейін қалаға алып келген.

«Бұл құстың бір көзі көрмейді. Жыртқыш құстар үшін көру қабілеті өте маңызды. Бұрын да бір сұр қаршыға болып, оның да көзі нашар көретін. Бірнеше метр ғана ұшып барып қонатын. Көзі әлсіресе олар дұрыс бағыт таба алмайды. Дала қыранының да көзі қатты зақымданған. Бұл жеңіл жара болса, баяғыда жазылар еді. Ол кен орнына осылай жетіп, сонда бір айдай өмір сүрген. Табиғатта тірі қалмайды. Оған кең вольер, күтім, ем қажет. Үй жағдайында ұзақ ұстай алмаймын. Қазір оны Алматы зообағына, не Ақтаудағы түйеқұс фермасына беру туралы ойланып отырмын», - дейді Наталья. 

Натальяның ең кішкентай «пациенті» де сұр қаршыға болған. Балапанға «Бөпе» деп ат қойылды. Ұядан құлап кеткен әлі ұшуды үйренбеген балапан. Натальяның қолында бір айдан артық өмір сүрді.

«Мен оны үйретіп, қалдырсам ба деп ойладым. Бірақ соңында ұшыруға шешім қабылдадым. Машинамен далаға бара жатқанда ауа райы үбірнеше рет құбылғандықтан кері қайтып кетсем бе деп ойладым. Бірақ жартасқа жеткенде ауа райы ашылып, тынышталып қалды. «Бөпе» қатты қорқып, шырылдады. Жүрегім елжіреп, «қайтайық па?» дедім. Бірақ ол қызығушылық таныта бастады да, түпкілікті шешім қабылдап, ұшырдым. Алдымен қолымнан көтеріп, әуеде ұстадым. Сосын желді қағып үйренгенін көріп, байлауларын шештім де ұшырып жібердім. Ол біраз уақыт төбемде айналып ұшып, кейін көзден ғайып болды», - деді құстарды емдеуші тұрғын. 

Наталья жыртқыш құстарды ерекше жақсы көреді. Оның айтуынша, олар өте ақылды, қолға тез үйренеді. Бұл – арнайы құсбегілер де растайтын нәрсе.

«Егер құстың қолыма қонғанын қаласам, оны байлап алып, әр тамақтандыру кезінде қолыма отырғызамын. Кейін арнайы қолғапты кигенде құс өзін тамақтандыратынымды біліп, өзі-ақ қолыма келеді. Ал торғайды байқап көріңізші – тор ішінде шырылдай ұшып қашады. Және оны еркіндікке жіберсеңіз, ешқашан сізге жем әкелмейді. Ал жыртқыш құстардың аңшылық инстинкті қашан да сақталады. Үйімде қартаңдау тиін бар – күнін көріп жатыр. Барлық жыртқыш құстар оны көргенде аңшылық реакциясын көрсетеді. Олар ешқашан «тор арқылы достасып» кетпейді».

Кейде тұрғындар басқа құстарды да алып келеді. Мысалы, бөденелерді қала ішінде жиі табады. Бір күні үш адам хабарласып, «құсты алып кетіңіз» деді. Айтуларына олардың бірі торғай, екіншісі көгершін, үшіншісі бөдене екен. Кейін барлығы бір құс болып шықты. Ол қатты қорқып, кіреберісте бұрышқа тығылған екен. Бірнеше сағаттан кейін Натальяның қолында есін жиып, қайтадан далаға ұшып кетті.

Астаналық еріктілер Натальяға Ақтауда құстарға арналған реабилитациялық орталық ашуды ұсынған. Бірақ оның айтуынша, бір өзі мұны атқара алмайды – энтузиастар, көмекшілер, ветеринарлар, зертхана, торлар мен вольерлер қажет.

«Әрине, мен бұл жұмыстардың барлығы жалғыз өзім атқара алмаймын. Себебі, балаларым бар, негізгі жұмысым бар. Әрі білімім жетпей қала ма деп қорқамын. Бірақ жоспарымда менде болған құстарға сақина тағу туралы ой бар. Бұл ой мен бір сұңқарды ұшырып жіберген соң келді. Қайтар жолда соғылған құсты көрдім. Мүмкін, ол менің сұңқарым болмаған шығар, бірақ егер сақинасы болса, осы жерде құстарды ұшыру қауіпті екенін білер едім. Қазір құстарды Ақтаудан шамамен 100 шақырым жердегі қорық маңында ұшырамын», - дейді ол. 

Бұрын Натальяның үйінде сурикаттар мен хамелеондар да болған. Бірақ екінші жүктілігі кезінде қатты аллергия басталып, жануарларды басқа адамдарға беруіне тура келген.